តាមរយៈគម្ពីរព្រាហ្មណ៍បានបង្ហាញថា ក្នុងសង្គមខ្មែរបុរាណ មានការបង់ពន្ធដារ១ភាគ៦នៃសមិទ្ធផលនានាថ្វាយចំពោះព្រះមហាក្សត្រដែលទ្រង់គឺជាម្ចាស់ផែនដី ។ តាមគម្ពីរធម្មសាស្ដ្រក៏បានឲ្យដឹងផងដែរថា រាល់ការយកពន្ធអាករ គឺជាសិទ្ធិពិសិដ្ឋរបស់ព្រះមហាក្សត្រជាម្ចាស់ផែនដី ដូចពាក្យថា «សោយរាជ្យសម្បត្ដិ» ដូច្នោះដែរ ។
អ្នកឯកទេសវប្បធម៌បានឲ្យដឹងថា ប្រពៃណីបង់ពន្ធដាររបស់ជនជាតិខ្មែរនៅសម័យអង្គរពីសតវត្សរ៍ទី៩ ដល់សតវត្សរ៍ទី១៤ នៃគ្រិស្ដសករាជ រួមទាំងសម័យបុរេអង្គរ (មុនអង្គរ) សម័យនគរភ្នំ និងសម័យចេនឡាផង គឺមានប្រភពចេញមកពីប្រទេសឥណ្ឌា ។ ប៉ុន្ដែក្នុងចន្លោះពេលនេះ តាមឯកសារនិងសិលាចារឹកបានបង្ហាញថា ការយកពន្ធដាររដ្ឋបានល្អត្រឹមត្រូវកើតមាននៅសម័យចក្រភពអង្គរពីសតវត្សរ៍ទី៩ដល់សតវត្សរ៍ទី១៣នៃគ្រិស្ដសករាជ ។
លោកបណ្ឌិតមីសែល ត្រាណេ អ្នកឯកទេសខាងវប្បធម៌ខ្មែរបានមានប្រសាសន៍ឲ្យដឹងថា ជាទូទៅរាល់ការកសាងបូជនីយដ្ឋានធំៗក្នុងព្រះរាជាណាចក្រ គឺជាប្រភពកេរ្តិ៍ឈ្មោះរបស់ព្រះរាជា ហើយគុណសម្បត្ដិដ៏ប្រពៃនេះ គឺជាការកំណត់នូវលក្ខណៈពិសិដ្ឋរបស់ទេវស្ថានដែលបានព្រះរាជទាន ។ ដោយហេតុនេះហើយបានជាបូជនីយដ្ឋានខ្មែរបុរាណមានអភ័យឯកសិទ្ធខាងផ្នែកពន្ធដារនេះ ។
មានការកត់សម្គាល់ទៀតថា រាល់ការកសាងសមិទ្ធផលសង្គមរបស់ព្រះមហាក្សត្រខ្មែរ ពិសេសប្រាង្គប្រាសាទ វត្ដអារាម ដើម្បីទុកជាកន្លែងនៃសក្ការៈបូជាចំពោះព្រះអាទិទេព ឬព្រះពុទ្ធអង្គត្រូវគេចាត់ទុកថា ជារាជធម៌ដែលធ្វើឡើងដោយព្រះរាជទ្រព្យបានមកពីការដកហូតពន្ធដារនេះឯង ។ លោកបណ្ឌិតអ្នកឯកទេសវប្បធម៌ខ្មែរបានបញ្ជាក់ឲ្យដឹងទៀតថា បញ្ហាពន្ធដារនៅសម័យអង្គរ បើទោះបីជាពុំមានក្បួនខ្នាតបញ្ជាក់ឲ្យបានច្បាស់លាស់ក៏ដោយ ក៏យើងមានអត្ថបទសិលាចារឹកខ្លះដែលអាចផ្ដល់ទិន្នន័យយ៉ាងសំខាន់សម្រាប់បម្រើឲ្យការស្វែងយល់ពីការគ្រប់គ្រងសង្គមនៅក្នុងសម័យខ្មែរបុរាណនេះដែរ ។
- Advertisement -
យោងតាមភស្ដុតាងជាច្រើនដែលបានចារនៅលើសិលាចារឹកបានបញ្ជាក់ថា នៅសម័យអង្គរពីសតវត្សរ៍ទី៩ ដល់សតវត្សរ៍ទី១៣ នៃគ្រិស្ដសករាជ មានការយកពន្ធដាររដ្ឋយ៉ាងត្រឹមត្រូវជាងសម័យកាលមុនៗ ។ តាមសេចក្ដីបញ្ជាក់នៃឯកសារនានាបានឲ្យដឹងថា ការតម្រូវឲ្យពលរដ្ឋបង់ពន្ធដារនៅសម័យអង្គរ គឺជាប្រពៃណីមួយដែលបានបន្ដវេនពីសម័យបុរេអង្គរ ។
រាល់ព្រះរាជទ្រព្យដែលបានមកពីការយកពន្ធដារឬហៅថា ព្រះរាជកោសរបស់រដ្ឋត្រូវផ្ទុកក្នុងឃ្លាំងដោយមានពួកឆ្មាំប្រចាំការនៅថែរក្សា ឬទទួលខុសត្រូវផង ។ ឆ្មាំឃ្លាំងឬខ្លោញឃ្លាំងទាំងនោះសុទ្ធតែជាមន្ដ្រីជាន់ខ្ពស់ដែលត្រូវបានតែងតាំងឡើងដោយព្រះរាជបញ្ញតិ្ដរបស់ព្រះមហាក្សត្រ ៕
ប្រភពៈ សាលអាន ថ្ងៃនេះ ១១/០២/០៥ (ដកស្រង់ពីកាសែតរស្មីកម្ពុជា)
Source: ប្រវត្ដិសាស្រ្ដ